Cyprus / Κύπρος (GR)

Σε ένα μιντιακό τοπίο που για πολλούς χαρακτηρίζεται από τον «αφανισμό των ΜΜΕ» και που προκλήθηκε από την πανδημία, την οικονομική αστάθεια, την παραπληροφόρηση και τον πόλεμο, την εμφάνισή τους κάνουν όλο και περισσότερα νέα, ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης.

Ενώ τα παραδοσιακά ΜΜΕ συνεχίζουν τις απολύσεις προσωπικού την τελευταία δεκαετία, τα εγχώρια ψηφιακά μέσα ανθίζουν σε όλη την Ευρώπη, ποτίζοντας την ειδησεογραφική έρημο, προσελκύοντας απογοητευμένους ακροατές και καινοτομώντας με νέους τρόπους κοινοποίησης πληροφοριών ζωτικής σημασίας.

Παρά τις πολιτικές, οικονομικές και γλωσσικές διαφορές που χαρακτηρίζουν τις πάνω από 40 χώρες όπου διεξήγαμε αυτήν την έρευνα, οι 540 εγχώριοι ψηφιακοί οργανισμοί μέσων ενημέρωσης που εμφανίζονται στον κατάλογο του Project Oasis αντιμετωπίζουν πολλές κοινές δυσκολίες και δυνατότητες.

Ανάμεσα στα βασικά μας ευρήματα:

• Χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα για να απευθυνθούν στο νεότερο κοινό, στέλνουν ενημερώσεις μέσω Telegram για να αποφύγουν τη λογοκρισία και εκπαιδεύουν πολίτες δημοσιογράφους προκειμένου να φτάσουν έως τις υποεξυπηρετούμενες κοινότητες.
• Πάνω από το 85% δήλωσε ως βασικά πεδία της δημοσιογραφικής τους κάλυψης ζητήματα κοινωνικά και σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβάνοντας θέματα σχετικά με το μεταναστευτικό, το προσφυγικό, το φύλο και τον φεμινισμό.
• Πάνω από το 50% προορίζει πόρους στην ερευνητική δημοσιογραφία και πολλά μέσα συνάπτουν διασυνοριακές συνεργασίες.
• Πάνω από το 58% των ιδρυτών των μέσων ενημέρωσης που εμφανίζονται σε αυτήν την έκθεση είναι γυναίκες. Τα μέσα αυτά είναι ιδιαιτέρως συλλογικά και τα περισσότερα διαθέτουν δύο ή παραπάνω συνιδρυτές.
• Τα μέσα που ιδρύθηκαν από ομάδες όπου συμμετέχουν άντρες και γυναίκες δήλωσαν τα υψηλότερα έσοδα, με μέσο όρο 509.740€ τον χρόνο.
• Αυτά που επενδύουν στην επιχειρηματική ανάπτυξη χτίζουν πιο βιώσιμους οργανισμούς. Τα Μέσα που έχουν αναθέσει την άντληση εσόδων σε έναν τουλάχιστον υπάλληλο δήλωσαν εξαπλάσια έσοδα κατά μέσον όρον ετησίως σε σχέση με τα μέσα χωρίς άτομα σε αυτούς τους ρόλους: 598.539€ σε σύγκριση με 95.629€.
• Πάνω από τα μισά Μέσα σε αυτήν τη μελέτη είναι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, ενώ πολλοί από τους κερδοσκοπικούς οργανισμούς επενδύουν περισσότερο στη δημοσιογραφία απ’ ό,τι στην κερδοφορία.
• Για τα μη κερδοσκοπικά Μέσα, οι πρωταρχικές πηγές εσόδων είναι οι χορηγίες, οι δωρεές ιδιωτών και οι συνδρομές (με αυτήν τη σειρά). Για τα κερδοσκοπικά Μέσα οι σημαντικότερες πηγές εσόδων είναι: η διαφήμιση, οι συνδρομές στον ιστότοπο και οι χορηγίες.
• Η διαφοροποίηση των εσόδων είναι απαραίτητη, αλλά ο υπερβολικός αριθμός πηγών δεν συνεπάγεται και μεγαλύτερη επιτυχία. Η ανάπτυξη δύο έως έξι πηγών εσόδων φαίνεται να είναι η ιδανική όσον αφορά τη βιωσιμότητα και την ανεξαρτησία.
• Τα ψηφιακά εγχώρια μέσα επικοινωνίας κυμαίνονται από μικρές νεοφυείς επιχειρήσεις εθελοντών, αφιερωμένες στις κοινότητές τους, έως εξαιρετικά κερδοφόρες εταιρείες με πολλαπλές πλατφόρμες που προσελκύουν εκατομμύρια προβολές σελίδων τον μήνα και κερδίζουν εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο.
• Αν και μερικά από τα Μέσα αυτής της έρευνας είναι πάνω από 20 ετών, πάνω από τα μισά άρχισαν να δημοσιεύουν την τελευταία δεκαετία. Τα περισσότερα από αυτά ιδρύθηκαν το 2016.

Η βιωσιμότητα είναι κάτι δύσκολο να επιτευχθεί και δεν υπάρχει εύκολη συνταγή για την επιτυχία. Ωστόσο, πολλοί από τους επικεφαλής των Mέσων με τους οποίους μιλήσαμε αποδεικνύουν ότι η εύρεση της αναγκαίας υποστήριξης για την εξυπηρέτηση των κοινοτήτων τους είναι όντως δυνατή.

«Χωρίς ολιγάρχες, χωρίς ιστοδιόδια. Μόνο οι δωρεές σας και η δουλειά μας», είναι το σλόγκαν του τσέχικου εγχώριου ψηφιακού μέσου Deník Referendum που ιδρύθηκε το 2009. Ο αρχισυντάκτης Jakub Patočka μάς μίλησε για τη μέθοδό του: «Οι αναγνώστες που θέλουν να συμμετάσχουν στη συζήτηση [στα σχόλια] κάτω από τα άρθρα μας πληρώνουν ένα ποσό. Αυτή η προσέγγιση παρέχει ένα αξιοπρεπές εισόδημα και συνεισφέρει στην εξέλιξη της συζήτησης».

Οι συνεταιρισμοί μέσων ενημέρωσης που χρηματοδοτούνται από εισφορές μελών αποτελούν ένα ενδιαφέρον μοντέλο ανάμεσα στους οργανισμούς του καταλόγου μας. Στο HB, τα μέλη του συνεταιρισμού Bristol Cable είναι επίσης «δημοκρατικοί μέτοχοι», που σημαίνει ότι μπορούν να παραβρίσκονται στις ετήσιες γενικές συνελεύσεις του οργανισμού, να ψηφίζουν για τις εκδοτικές εκστρατείες και να εκλέγονται ως μέλη του μη διοικητικού συμβουλίου.

Οι περισσότερες επιχειρήσεις ενημέρωσης που συμπεριλάβαμε στον κατάλογό μας ξεκίνησαν από δημοσιογράφους, συχνά με περιορισμένα μέσα και περιορισμένη επιχειρηματική εμπειρία, αλλά παρά τις δυσκολίες αυτές (και πολλές άλλες), πολλοί δήλωσαν ότι προβλέπουν να αναπτυχθούν μέσα στα επόμενα χρόνια.

Κάποιοι μπορεί να είναι ήδη γνωστοί στους αναγνώστες που εργάζονται στον τομέα των ΜΜΕ, όμως πιστεύουμε ότι ανάμεσα στα πολλά εμπνευσμένα παραδείγματα που ανακαλύψαμε στην Ευρώπη θα βρείτε και μερικές εκπλήξεις. Ωστόσο, δεν ισχυριζόμαστε ότι η πρώτη αυτή έκδοση του Project Oasis εκπροσωπεί όλα τα Μέσα που θα έπρεπε να περιλαμβάνει ο ευρωπαϊκός μας κατάλογος.

Πολλά από τα ευρήματα αυτής της έρευνας συνάδουν με προηγούμενα ερευνητικά προγράμματά μας και, προκειμένου να παράσχουμε ένα ευρύτερο πλαίσιο και σημεία σύγκρισης, εμβαθύναμε σε όλα τα παραπάνω βασικά ευρήματα στην έκθεση που ακολουθεί.

Αυτό το ερευνητικό πρόγραμμα διεξήχθη με τη μεθοδολογία που σχεδιάσαμε στη SembraMedia όταν αρχίσαμε να αναζητούμε παρόμοια Μέσα στις ισπανόφωνες κοινότητες της Λατινικής Αμερικής, της Ισπανίας και των ΗΠΑ το 2015. Από το ξεκίνημα του Project Oasis το 2022 έχουν εργαστεί σε αυτό πάνω από 60 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 34 ερευνητών με τοπική εμπειρία, που χαρτογράφησαν, ανέλυσαν και πήραν συνεντεύξεις σε πάνω από 30 γλώσσες.

Πρέπει να τονίσουμε ότι αυτή η έκθεση και ο κατάλογος των μέσων ενημέρωσης δεν αποτελούν μια οριστική, διεξοδική απαρίθμηση όλων των ανεξάρτητων ψηφιακών Μέσων της Ευρώπης. Ελπίζουμε αυτό να είναι το πρώτο μόνο βήμα ενός διαρκούς ερευνητικού προγράμματος που θα συνεχίσουμε να εμπλουτίζουμε.

Η καινοτομία, η αποφασιστικότητα, το κουράγιο και η διακεκριμένη, συχνά, δημοσιογραφία που παρέχουν οι επικεφαλής αυτών των Μέσων, οι οποίοι προσέφεραν τον πολύτιμο χρόνο εργασίας τους στους ερευνητές μας, είναι για μας πηγές έμπνευσης.

Όπως είδαμε και σε προηγούμενες μελέτες, η παρουσίαση των διαφόρων Μέσων που περιλαμβάνει ο κατάλογος του Project Oasis μπορεί να βοηθήσει τους επικεφαλής τους να ανταλλάξουν γνώσεις, να συνεργαστούν, να προβληθούν περισσότερο και να κερδίσουν μεγαλύτερη αναγνώριση από οργανισμούς που μπορούν να τους παράσχουν τη ζωτική υποστήριξη που χρειάζονται και που αξίζουν για να συνεχίσουν το έργο τους.

_